Jak przygotować się do prowadzenia zajęć z etyki?

Coraz częściej piszą do mnie osoby, które uczą w szkole i otrzymały propozycję nauczania dodatkowo etyki. Prócz pytań o podręczniki i program przewija się często pytanie o kwalifikacje. W jaki sposób uzyskać wiedzę potrzebną do prowadzenia zajęć z etyki?

Trzeba pamiętać, że etyka jest integralną częścią filozofii. Dlatego wykształcenie filozoficzne, dodatkowo wsparte np. studiami podyplomowymi z nauczania etyki - byłoby najlepsze. Jeśli nie ukończyliście filozofii, na pewno warto pomyśleć o studiach podyplomowych dla nauczycieli etyki. Organizuje je w Polsce coraz więcej instytutów filozofii, a także wiele prywatnych uczelni.

Osobom, które nie posiadają wykształcenia filozoficznego i z różnych powodów nie mogą ukończyć w najbliższym czasie studiów podyplomowych, a jednak otrzymały prace nauczycieli etyki - doradzam zapoznanie się przynajmniej w stopniu ogólnym z historią filozofii. Myślę, że dobrym wyborem będzie klasyczna już pozycja - Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii.

Wszystkie natomiast osoby chcące w przyszłości uzyskać kwalifikacje do nauczania etyki powinny pamiętać, że nieodzownym warunkiem podjęcia pracy w szkole jest uzyskanie uprawnień pedagogicznych (przygotowania pedagogicznego).

Pokłosie

Nie chodzi wcale o głośny film, który właśnie wszedł na ekrany kin, chociaż pośredni związek pewnie istnieje. 

Do napisania posta skłoniły mnie najnowsze wiadomości. Jakiś radykał zapragnął wysadzić w powietrze Sejm. Informację tę przedstawiono w skojarzeniu z działaniami Breivika, być może słusznie, choć za mało jeszcze wiadomo by wydawać w tej sprawie ostateczny osąd.

Nie bez znaczenia jest też to, co mogliśmy zobaczyć na Marszu Niepodległości, tym mniej oficjalnym. Polska jak i inne kraje Europy tkwi w matni kryzysu i zwraca się na prawo. Także mentalnie. Nie zawsze oznacza to jednak patriotyzm w pozytywnym sensie tego słowa. Gdzie tkwi przyczyna?

Jedna z zasadniczych przyczyn tkwi w złej edukacji i będę się przy tym upierał. Nie można sprowadzić roli szkoły do przygotowywania pracowników. Dla wielu osób są to niestety banały bez znaczenia, ponieważ najważniejsze są dla nich pieniądze i doraźne kalkulacje. Szkoła powinna wychowywać także światopoglądowo, w duchu wielokulturowości i tolerancji.

W tej roli doskonale mogłaby sprawdzić się edukacja filozoficzna, elementy filozofii, itp. - wprowadzone w szkołach jako normalny przedmiot. Przydałoby się to, ponieważ ludzie nieświadomi, bezkrytyczni, z łatwością podchwycą hasła, nawet te najgłupsze i najniebezpieczniejsze.

Jeśli uczę się o różnych poglądach (a tak właśnie wygląda nauczanie filozofii) i poznaję różne argumenty - uczę się zrozumienia, że NIE ZAWSZE MUSZĘ MIEĆ RACJĘ. Tylko tyle i AŻ tyle. Uczę się, że powinienem argumentować swoje stanowisko, ale także potrafić z niego zrezygnować, gdy pojawią się dobre kontrargumenty.  Filozofia jest więc odtrutką na wszelki radykalizm... Uczy pokojowego podejścia do świata i innych ludzi. Tego bardzo brakuje. 

Braki takiej edukacji (jest to coś co trwa od półwiecza) zaczynają się uwidaczniać i myślę, że jej odległe skutki mogą być wręcz nieobliczalne.

Świat widziany inaczej

Zajęcia na których  jest dużo gier i zabaw zwykle należą do najbardziej udanych, szczególnie w szkole podstawowej. Proponuję poświęcić   jedną lekcję osobom niewidomym i niedowidzącym. W podręczniku Marka Gorczyka "Chcemy być lepsi" znajdziecie tekst opowiadania "Zamknięte oczy" o niewidomym chłopcu - Janku. 

Lekcję rozpoczynamy od  ćwiczeń mających uświadomić uczniom jak to jest nie widzieć. Polegają one na zawiązaniu ochotnikowi oczu opaską, następnie ma on za zadanie rozpoznać osobę stojącą przez nim, posługując się dotykiem. Później można zmodyfikować zadanie, dając do rozpoznawania różne przedmioty. Każdy uczeń przynajmniej raz powinien być osobą "rozpoznającą". 

Potem czytamy opowiadanie o Janku i malujemy las, ale taki, jakim widział go Janek, czyli z zamkniętymi oczami. Ja dołożyłem jeszcze zadanie polegające na zapisaniu swojego imienia i nazwiska pismem brajla (alfabet wyświetliłem za pomocą projektora).

Na koniec przechodzimy do wniosków. Jak pomóc osobie niewidomej/niedowidzącej?

1. Specjalne aplikacje na komputer, telefon...

2. Książki słuchane, audiobooki

3. Audiodeskrypcja (cyfryzacja telewizji!)

4. Inne ułatwienia jak figury geometryczne na banknotach,  nauka brajla, specjalne wypukłe oznaczenia na lekach (można pokazać!)

5. ŻYCZLIWOŚĆ 

Każdy z tych punktów trzeba oczywiście omówić. 
Na zakończenie wymyśliłem takie zadanie do domu: zgasić w mieszkaniu światło po zmroku  i spróbować dojść do np. kuchni... można też wymyślić jakiś wariant, np. zawiązanie oczu, a nad dzieckiem czuwają rodzice, by nic złego się nie stało w trakcie omijania przeszkód. Może to być fajna zabawa, zarazem dająca jednak sporo do myślenia.

Zagadkowy los ankiety

Jak zapewne zauważyliście, znikła z mojego bloga sonda w której można było oddawać głosy za wprowadzeniem etyki do szkół. Licznik szybko nabijał na TAK i widać się to komuś nie spodobało, bo aplikacja została uszkodzona i wyzerowana. Przeszedłbym nad tym do porządku dziennego i złożył wszystko na karb cyfrowego chochlika, gdyby nie podobne zdarzenia z przeszłości, kiedy np. portal www.etykawszkole.pl został zaatakowany przez hakerów. Drodzy Hakerzy! I tak nic nie wskóracie, etyka niebawem na szeroką skalę wejdzie do polskich szkół.

Zawieś plakat!

Słuchajcie, dość bezczynności. O wiele za mało jest jeszcze etyki w szkołach. Winna temu jest niewiedza. Zbyt mało ludzi jeszcze wie, że w szkołach można uczyć etyki i że jest mnóstwo chętnych nauczycieli, z silnym już w tej chwili wsparciem dydaktycznym. Mało kto wie, że wystarczy siedem chętnych osób W CAŁEJ SZKOLE, żeby zajęcia MUSIAŁY SIĘ ODBYWAĆ (Dz.U. Nr 36, poz. 155, z późn. zm.)
Proponuję, aby każdy, komu bliska jest idea etyki w szkołach przywiesił co najmniej jeden plakat w okolicy szkoły.

Plakaty można pobrać tutaj: 

 http://www.etykawszkole.pl/projekty/etyka-w-twojej-szkole-plakat

Czas na debatę!

Pozwoliłem sobie skopiować i umieścić również u siebie z: http://etykwszkole.blogspot.com/ 

Chciałbym zaprosić w imieniu Redakcji portalu etykawszkole.pl
na debatę poświęconą etyce, która odbędzie się dnia 1 grudnia
 w ramach VII Festiwalu Racjonalistycznego organizowanego przez Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów.

Poniżej zamieszczam fragment opisu przebiegu debaty oraz link do strony PSR, na której można przeczytać wszystko na temat Festiwalu.
 Zaraz potem, o godzinie 17:15, rozpoczynamy debatę panelową, podczas której poszukamy odpowiedzi na dwa pytania:

1. Czy polska szkoła jest kreatywna, tolerancyjna, demokratyczna, neutralna światopoglądowo, a jeśli nie, to co trzeba zrobić, żeby taka była?
2. Czy lekcje etyki mogą się przyczynić, żeby szkoła taka była, a jeśli tak, to co trzeba zrobić, żeby etyka była nauczana w każdej polskiej szkole?

Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów już trzeci rok szkolny realizuje projekt edukacyjny, którego celem jest promocja nauczania etyki w polskich szkołach. Na naszym portalu etykawszkole.pl zamieściliśmy już setki ciekawych, wartościowych, na wysokim poziomie dydaktycznym scenariuszy lekcji etyki oraz kilkadziesiąt tekstów publicystycznych. Początkujący nauczyciele etyki, ale nie tylko, chętnie korzystają z tych materiałów. Rodzicom pomagamy wyegzekwować prawo do pobierania lekcji etyki w szkołach ich dzieci. Odpowiadamy na liczne pytania użytkowników, a często powtarzające się publikujemy na portalu.
Spore już doświadczenie i wiedza zdobyta w projekcie Etyka w Szkole upoważnia nas do zabierania głosu w sprawach kondycji polskiej oświaty szkolnej. A nie jest ona dobra. I nie jest to tylko nasze zdanie, ale to powszechna opinia znawców polskiej szkoły, samych uczniów i ich rodziców. Szkoła nie nadąża za wielkim postępem cywilizacyjnym, i społecznym mającym miejsce w Polsce przez dwie ostatnie dekady. Grudniowa debata pozwoli nam poznać opinie ludzi, którzy dobrze znają polską szkołę.
Uczestnikami debaty będą:

• Anna Korzeniowska-Bihun — dziennikarka, tłumaczka literatury ukraińskiej, organizatorka tegorocznej ogólnopolskiej akcji ulotkowej promującej etykę w szkołach. Założycielka portalu etyczni.org. Pani Anna jest też współtwórczynią projektu Imaginarium powstałego w warszawskim Oddziale PSR. Jego zamysłem było „skrzyknięcie" i integracja rodziców i ich dzieci niechodzących na lekcje religii.
• Dr Laura Koba — od lat zajmuje się tematyką praw człowieka, a szczególnie prawami dziecka oraz edukacją obywatelską: główna organizatorka dobiegającego końca Roku Korczakowskiego 2012. Dowiemy się o sukcesach i porażkach obchodów oraz zastanowimy, co warto zrobić, żeby wyjątkowe, nadal w pełni aktualne nauki i idee Starego Doktora upowszechnić w polskich szkołach.
• Jaap Schilt — kierownik projektu Lebenskunde w Humanistycznym Związku Niemiec (HVD) Berlin-Brandenburg, z którym PSR ma umowę o współpracy. Lebenskunde ("nauka życia") to lekcje etyki humanistycznej wykładane w niemieckich szkołach w ramach przedmiotu "Religia i światopogląd". Materiały pomocnicze dla nauczycieli Lebenskunde publikowane na portalu etykawszkole.pl cieszą się ogromnym zainteresowaniem nauczycieli etyki.
• Dr Krystyna Starczewska — polonistka, filozof, etyk i pedagog; prezes Krajowego Forum Oświaty Niepublicznej. Twórczyni i pierwsza dyrektorka I Społecznego Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie tzw. "Bednarskiej". W szkole przez siebie założonej zbudowała wzorcowy model demokracji szkolnej. We współpracy trzech stanów: nauczycieli, rodziców i uczniów udało się ustanowić demokratyczne zasady współżycia między wszystkimi członkami społeczności szkolnej, zapewniając jednocześnie wszystkim stanom wpływ na tworzenie tego modelu i zasad w nim obowiązujących.
• Anna Ziemska — nauczycielka etyki, współtwórczyni Kompleksowego programu nauczania etyki na II, III i IV poziomie edukacyjnym "Ludzkie ścieżki", nagrodzonego w konkursie Ośrodka Rozwoju Edukacji; autorka nowatorskich programów do nauczania etyki dla przedszkoli i pierwszych klas szkoły podstawowej

Prowadzenie: Andrzej Wendrychowicz — wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów, koordynator projektu etykawszkole.pl"
http://www.psr.org.pl/gdzie-dzialamy/warszawa/item/418-warszawa-zapraszamy-na-vii-festiwal-racjonalistyczny
Debata odbędzie się w sali konferencyjnej Federacji Związków Zawodowych "Metalowcy" przy ulicy Długiej 29.